Σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής στη Θεσσαλονίκη

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ (I)

Παλάτια χτίζουνε οι λέξεις, μα και κόκκαλα τσακίζει η γλώσσα. Οι πρώτες συλλαβές της μετατρέπουν το μωράκι σ’ άνθρωπο κανονικό και έπειτα η γλώσσα μάς ακολουθεί για μια ζωή από πίσω. Δίνει έκφραση στον πόνο και τους πόθους μας, μ’ αυτήν αρθρώνουμε τη διαμαρτυρία μας. Παίζουμε μαζί της – ή παλεύουμε – και αυτή με τη σειρά της παίζει με εμάς. Η γλώσσα και οι λέξεις της, τα παιχνιδίσματά της, είναι το υλικό μιας σπουδαίας τέχνης: της Λογοτεχνίας. Και σε αντίθεση με κάθε άλλη τέχνη, την πρώτη ύλη της όλοι ήδη την κατέχουμε.

Τι είναι λοιπόν η Δημιουργική Γραφή; Είναι το σύνολο των γνώσεων και των τεχνικών που μας βοηθούν την ύλη αυτή να χειριστούμε. Λαξεύει τη γλώσσα και την γεμίζει περιεχόμενο, λειαίνει τις εκφράσεις μας, δίνει όχημα και σχήμα στις ιδέες. Ταπεινοί είναι οι στόχοι της. Κατ’ αρχήν υπόσχεται μια βαθύτερη γνώση της ανάγνωσης, εντατική και εις βάθος. Μια γνώση αποκαλυπτική, ώστε πίσω από τη μαγεία του κειμένου να ανακαλύψουμε την περίτεχνη κατασκευή του. Και έπειτα, υπόσχεται οι κουβέντες μας να γίνουν πιο φρέσκες, το μήνυμα στο κινητό να γίνει στίχος και οι τόποι του μυαλού ή της εμπειρίας να γίνουν ποίημα, διήγημα, νουβέλα.

Διδάσκεται λοιπόν η συγγραφή; Ναι, στο βαθμό που διδάσκονται και οι άλλες τέχνες. Καθένας μας μπορεί να γράψει. Καθένας μας μπορεί να κάνει χίλια πράγματα – και ας οι άνεμοι της ζωής όλο μας σκορπάνε. Η Δημιουργική Γραφή είναι μια παρακίνηση ο καλλιτεχνικός εαυτός μας να βρει το πρώτο θάρρος.

Ειδικά

Οι 16 τρίωρες συναντήσεις του σεμιναρίου έχουν ως στόχο οι συμμετέχοντες να αποκτήσουν μια σφαιρική γνώση της θεωρίας και της πρακτικής της συγγραφής, όπως αυτή διδάσκεται στις αντίστοιχες πανεπιστημιακές σχολές. Κάθε μάθημα θα είναι τριμερές. Στο πρώτο μέρος θα γίνεται η παρουσίαση βασικών στοιχείων της θεωρίας. Στο δεύτερο θα προστρέχουμε στους ίδιους τους σπουδαίους συγγραφείς μελετώντας κλασικά ή ιδιαίτερα κείμενα και ψάχνοντας να δούμε «πώς το κάνουνε» – καθώς η μύηση είναι ο βασικός τρόπος διδαχής της τέχνης. Τέλος, στο τρίτο και βασικότερο μέρος, οι συμμετέχοντες θα γράφουν, εφαρμόζοντας ή παραβιάζοντας του κανόνες, μιμούμενοι ή παρωδώντας, ελεύθερα ή υπό τα δεσμά γόνιμων περιορισμών. Έπειτα τα κείμενα που θα παράγονται θα σχολιάζονται από τον διδάσκοντα και τη ζεστή κοινότητα της τάξης.

Θεματικές


Τα μαθήματα θα κινηθούν γύρω από τις ακόλουθες θεματικές:

Οι Συγγραφικές Πρακτικές

βασικές αρχές της δημιουργικής γραφής • το συγγραφικό ημερολόγιο • η ορθολογική προσέγγιση • ο γλωσσοκεντρισμός • οι χρήσεις της ανάμνησης και των αισθητικών ερεθισμάτων • το κείμενο ως ζωντανός οργανισμός

Οι Χαρακτήρες

η συγκρότηση και ανάπτυξη του χαρακτήρα • οι ορίζοντες του ψυχικού κόσμου • αντιφάσεις και αληθοφάνεια • οι στερεοτυπικοί χαρακτήρες και τι να κάνουμε με αυτούς • ήρωες και αντιήρωες

Η Πλοκή

διάφορα μοντέλα πλοκής • το συγκρουσιακό μοντέλο και οι περιπλοκές του • οι περιπέτειες της επιθυμίας και οι ήρωες ως η ενσάρκωσή της • η δημιουργία του σασπένς • αρχέτυπα • γράφοντας σαν να παίζουμε σκάκι

Οι Οπτικές της Αφήγησης

η οπτική ως το σπέσιαλ εφέ του κειμένου • η επιλογή του αφηγητή και οι συνεπαγωγές της • η σχέση αφηγητή και αναγνώστη • από τον αντικειμενικό ρεαλισμό στην αναξιοπιστία • από τον παντογνώστη Θεό στο αντικείμενο που μιλάει • οι βαθμοί της ψυχικής απόστασης • πολυφωνίες

Η Περιγραφή

οι μεταλλαγές της περιγραφής ανά τους αιώνες • τεχνικές της περιγραφής: συναισθησία, ανοικείωση, κομβική λεπτομέρεια κ.α. • ο χώρος και ο χρόνος του κειμένου ως βιωμένη εμπειρία (ή πώς η βροχή του κειμένου οφείλει να μουσκεύει τους ήρωες) • η κειμενική ατμόσφαιρα • η χρήση των ιδιωμάτων

Στοιχεία για την Ποίηση

η ποίηση ως μια μηχανή φτιαγμένη από λέξεις • οι λογικές της ποίησης • βασικοί κανόνες μετρικής • οι αρμονίες και οι δυσαρμονίες του ελεύθερου μέτρου • η αισθαντική συμπύκνωση του λόγου • εικονοποιία

Στοιχεία Θεωρίας

Οι φιλοσοφικές καταβολές του μοντέρνου μυθιστορήματος και διηγήματος • το ιδεολογικό βάρος των κειμένων • από την όπερα στον κινηματογράφο: οι ρυθμοί και το μοντάζ του κειμένου • ρομαντισμός, ρεαλισμός, νατουραλισμός, μοντερνισμός • γιατί γράφουμε και τι καθιστά τη λογοτεχνία «λογοτεχνία» • συντομότατη εισαγωγή στην τυπογραφική θεωρία και τέχνη

Οι Συγγραφείς

Στα πλαίσια των μαθημάτων θα συναντήσουμε ένα μεγάλο εύρος συγγραφέων από διαφορετικές κουλτούρες, τεχνοτροπίες και εποχές, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει – μεταξύ άλλων – τους:

Χέρμαν Μέλβιλ, Έτγκαρ Άλαν Πόε, Εμίλ Ζολά, Ρομαίν Ρολάν, Γιόζεφ Ροτ, Χέρμαν Μπροχ, Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Τζων Φώουλς, Λώρενς Φερλινγκέτι, Τζόυς Μανσούρ, Ίταλο Καλβίνο, Ούρσουλα Λε Γκεν, Ταπάν Λο Λιγιόνγκ, Ρέημοντ Κάρβερ, Τζερόμ Τσαρίν, Τζέημς Ελρόι, Πάκο Ιγνάθιο Τάιμπο II, Έτγκαρ Κέρετ, Μενέλαο Λουντέμη, Φώτη Αγγουλέ, Μαντώ Αραβαντινού, Νίκο Καρούζο, Νάνο Βαλαωρίτη, Γιάννη Παλαβό.

Οι Ασκήσεις

Τέλος και ενδεικτικά, οι συμμετέχοντες θα κληθούν να μπουν στο δωμάτιο ενός θεόφτωχου κοριτσιού του 19ου αιώνα και στο σώμα ενός νάνου του μεσαίωνα. Θα σκηνοθετήσουν αστυνομικές ιστορίες αλά C.S.I. και θα μπαρκάρουν δίπλα στον δαιμονικό καπετάνιο Αχάμπ. Θα γράψουν εμπνεόμενοι από αλλόκοτους πίνακες, μετατρέποντας τη μία εικόνα σε χίλιες λέξεις, και θα χτίσουν τις δικές τους πόλεις από λόγια. Θα σκηνοθετήσουν δράματα που λαμβάνουν χώρα σε μικρά δωμάτια ή σε λουσάτα σαλόνια και θα πειραματιστούν αφήνοντας τη μεγάλη κληρωτίδα της γλώσσας να κληρώσει ποιήματα. Αυτά θα κάνουμε – και άλλα πολλά. Και αν υπάρχει όρεξη, στο τέλος των μαθημάτων μπορούμε να δούμε στην πράξη το πώς φτιάχνεται ένα κανονικό βιβλίο απ’ τα δικά μας κείμενα.

Διδάσκων: Δημήτρης Δρένος

Διάρκεια Μαθημάτων: 16 τρίωρες συναντήσεις

Προαπαιτούμενα: κανένα

Ηλεκτρονική Εγγραφή

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ

Ο Δημήτρης Δρένος γεννήθηκε το 1981 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Έχει σπουδάσει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών και Πολιτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και έχει ολοκληρώσει με άριστα μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), τη Φιλοσοφία (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο) και τη Δημιουργική Γραφή (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Είναι υποψήφιος διδάκτορας στο πεδίο της πολιτικής φιλοσοφίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο).

Από το 2006 έως το 2014 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στα εβδομαδιαία έντυπα Εξώστης και Φιλμ Νουάρ, καθώς και στο περιοδικό Υπότιτλοι του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας (2008, 2009). Επίσης, κείμενά του που αφορούσαν την πολιτική και την κουλτούρα δημοσιεύθηκαν στο διμηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό Monkie. Μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας του είναι αναρτημένο στο blog Του Ορατού Ο Άρτος [nibblingthevisible.blogspot.com].

Έχει αποτελέσει μέλος της συντακτικής επιτροπής του λογοτεχνικού περιοδικού Λέξη-tanil (εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας) και του περιοδικού φιλοσοφίας Αντί-λογος (εκδόσεις Νησίδες). Ακόμα, επιμελείται και παρουσιάζει τη ραδιοφωνική εκπομπή Κλειδιά Για Έναν Άστεγο Κόσμο, η οποία εκπέμπει κάθε Κυριακή, από τις 4 έως τις 5 το απόγευμα, από τον 904 Αριστερά στα FM.
Το αρχείο των εκπομπών βρίσκεται αναρτημένο στο ομώνυμο blog [ahomelessworld.blogspot.com].

Έχει διδάξει δημιουργική γραφή σε εννιά κύκλους σεμιναρίων, διάρκειας 50 ωρών έκαστος, στα πλαίσια του προγράμματος «δια βίου μάθηση», όπως επίσης ως επισκέπτης στον όμιλο δημιουργικής γραφής του Πρότυπου Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σχετικές με το αντικείμενο της δημιουργικής γραφής δημοσιεύσεις:

α. «”Οι μαθητές μετρούν τ’ άστρα – και τα βρίσκουν γεμάτα εξωγήινους”. Επιστημονική Φαντασία και Δημιουργική Γραφή. Θεωρία και Ασκήσεις», στο Η Δημιουργική Γραφή Στο Σχολείο, επιμ. Σοφία Νικολαΐδου, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2015, σσ. 445-468, [e-book]

β. Στα Ορυχεία της Γραφής. Λογοτεχνικές Πρώτες Ύλες από 36 ασκούμενους συγγραφείς, συλλογικός τόμος, εκδόσεις Συνπλοκές, Θεσσαλονίκη, 2014 [επιμέλεια – εισαγωγή – σχόλια]

γ. «Τοπία. V.», ποίημα, Μανδραγόρας, τευχ. 50, 2014, σελ 70

δ. «”Από τη Γη στη Σελήνη… και από εκεί στον Άρη”. Η λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας: ένας εύφορος πλανήτης για τη Δημιουργική Γραφή», στα Πρακτικά του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου «Δημιουργική Γραφή», Αθήνα – Φλώρινα, 2014

ε. Μικρή Ανθολογία Επιστημονικής Φαντασίας. Διηγήματα των μαθητών του Ομίλου Δημιουργικής Γραφής του Πρότυπου Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συλλογικός τόμος, έκδοση του Ομίλου Δημιουργικής Γραφής του Π.Π.Σ.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 2013 [επιμέλεια – εισαγωγή – σχόλια] στ. «Hamba Kahle / Baba», «Νανονουάρ» [με τη Μαρέττα Σιδηροπούλου], «Credo Decembrem», «Passionato και lacrimoso για σχεδόν δύο χέρια», «Αποχαιρετώντας», διηγήματα, στο Λέξη-tanil, το περιοδικό των ασκούμενων συγγραφέων, εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τευχ. 1 και 2, Θεσσαλονίκη, 2009, 2010.

Άλλες δημοσιεύσεις:

α. «”Και ΠΑΟΚ να μην υπήρχε / πάλι ΠΑΟΚ θα ‘μουνα”. Συνθηματικός λόγος και οπαδική ταυτότητα», στο Ποδόσφαιρο και Κοινότητες Οπαδών. Αντιπαλότητες και Πολιτικές της Ταυτότητας, επιμ. Γιάννης Ζαϊμάκης, Νίκος Κοταρίδης, σειρά Κοινωνιολογία, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα, 2013, σσ. 291-313

β. «Ιστορίες για Γίγαντες, Νάνους και Φιλοσοφικά Ζωύφια», Αντί-λογος, περιοδική έκδοση φιλοσοφίας & κριτικής, τευχ. 1, εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2012, σσ. 100-109

γ. «Η Τιμή της Αγάπης», στο 50 Χρόνια Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Οι ταινίες που αγαπήσαμε, επιμ. Δημοσθένης Ξιφιλίνος, Κέντρο Μελετών και Ερευνών για το Σινεμά, εκδόσεις Ερωδιός, Θεσσαλονίκη, 2009, 135-144

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *